Geen fiscaal kader voor zzp’ers in de zorg. De inzet van zzp’ers lijkt een zeepbel aan financiële risico’s te worden

Nederland zou inmiddels zo’n 1,25 miljoen zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) kennen, zo’n 12% van de beroepsbevolking. In de VVT-sector zou het aantal zzp’ers 5% bedragen. [1]. Toch drukt het relatief laag aantal zzp’ers in de verpleging, verzorging en thuiszorg maar ook in de andere zorgsectoren een zware stempel op het organiseren van het werk. Zorgorganisaties hebben behoefte aan een flexibele schil maar deze bestaat nu (te) veel uit zzp’ers. Het groeiend aantal zzp’ers lijkt een zeepbel aan financiële risico’s te worden. Vroeg of laat dreigt dit fout te gaan. Dit artikel is vooral geschreven vanuit het perspectief van de zorgsector. De boodschap is echter onverminderd van kracht op alle instellingen die gebruik maken van zzp’ers.

Veel zzp’ers in de zorgsector zijn schijnzelfstandigen. Wanneer deze zzp’ers naar de rechter zouden stappen om af te dwingen dat hun arbeidsverhouding als een dienstbetrekking kwalificeert, zouden zij naar onze inschatting in heel veel gevallen gelijk krijgen. Neem de procedures van zzp’ers tegen Uber en Deliveroo als voorbeeld. Om hun moverende redenen eisen zzp’ers in de zorgsector hun arbeidsrechtelijke rechten (nog) niet op. Deze houding kan weleens veranderen als de zorgorganisatie van de zzp’ers af wil of als ze ziek worden. Het risico is groot dat ze dan alsnog claimen dat ze werknemer zijn. En dan met terugwerkende kracht.

Ondanks het dreigende arbeidsrechtelijke risico blijken zorgorganisaties met name beducht te zijn voor de Belastingdienst. Van waar deze vrees? De Belastingdienst kan eerst een correctie in de sfeer van de loonheffingen opleggen als de arbeidsverhouding met de zzp’er als een dienstbetrekking kwalificeert. In die situatie worden echter ook arbeidsrechtelijke risico’s gelopen. Arbeidsrechtelijke risico’s die niet alleen (kunnen) bestaan uit het claimen van een arbeidsovereenkomst van onbepaalde tijd maar ook met terugwerkende kracht aanspraak maken op bijvoorbeeld vakantierechten, overwerk- en onregelmatigheidstoeslagen, transitievergoeding en niet te vergeten pensioenaanspraken. Kortom, een aanzienlijk financieel risico.

Het kabinet heeft de ambitie het zogenoemde handhavingsmoratorium uiterlijk op 1 januari 2025 volledig op te heffen. Dit zou betekenen dat de Belastingdienst correcties kan opleggen ter zake van werkzaamheden die vanaf 1 januari 2025 door een vermeende zzp’er (lees: schijnzelfstandige) worden verricht. In de media horen we meer en meer de boodschap van de Belastingdienst dat het handhavingsmoratorium eraf gaat. Het financieel risico voor zorgorganisaties dat daarmee samenhangt, is groot. De financiële impact is daarbij niet alleen beperkt tot fiscale risico’s maar zeker ook voor de arbeidsrechtelijke risico’s. Het financiële aspect van het fiscale risico zou immers beperkt kunnen blijven tot de werkgeverspremies sociale verzekeringen.

De arbeidsrechtelijke en fiscale risico’s komen voort uit de onjuiste beoordeling van de arbeidsverhouding met de zzp’er. Deze beoordeling wordt als lastig of de uitkomst wordt als onwenselijk ervaren. De Belastingdienst kan criteria afgeven op basis waarvan hij vaststelt of een arbeidsverhouding kwalificeert als een dienstbetrekking, maar de Belastingdienst heeft zich daarbij te confirmeren aan dwingende wet- en regelgeving en jurisprudentie. Tegen deze achtergrond is het voor de Belastingdienst lastig om mee te werken aan een beoordelingskader voor een specifieke sector, zoals het fiscaal kader ZZP Zorg waar brancheorganisaties in de zorg nadrukkelijk om hebben verzocht. De Belastingdienst heeft daarom eind januari 2024 ook aangegeven niet (langer) mee te willen werken aan zo’n fiscaal kader.

De betrokken partijen bij het beheersingsmodel Zorg, waarvan het fiscaal kader ZZP Zorg onderdeel uitmaakt, hadden een bemiddelaar gevraagd om te onderzoeken of er niet toch voldoende draagvlak is voor een fiscaal kader ZZP Zorg. Gezien de recente publicaties in het Financieel Dagblad [2] leek het onwaarschijnlijk dat de uitkomst van dat onderzoek positief is geweest. Op 28 mei 2024 is bekend geworden dat het fiscaal kader voor zzp’ers in de zorg van de baan is [3]. Het feit dat er geen fiscaal kader ZZP Zorg komt, betekent dat partijen zelf een beoordelingskader moeten opstellen voor hun arbeidsverhoudingen. De Brancheorganisaties Zorg hebben een stappenplan opgesteld om zorgorganisaties te helpen om te kunnen voldoen aan de bestaande wet- en regelgeving. Vanzelfsprekend kunnen wij in dit traject ondersteunen.

Op de website van Skipr is op 27 mei 2024 het bericht geplaatst dat de Wet Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (VBAR) niet per 1 januari 2025 ingaat, maar pas op 1 januari 2026 [4]. Deze mededeling wordt gebracht als nieuws maar was door de Minister van SZW al aangekondigd in de Kamerbrief van 16 februari 2024 [5].  Het feit dat de beoogde ingangsdatum van de Wet VBAR wordt uitgesteld, maakt dat (zorg)organisaties  langer moeten wachten op wetgeving die de beoordeling van arbeidsverhoudingen verduidelijkt. In de tussentijd blijft het huidige wettelijke kader van kracht en lopen organisaties het risico dat zij arbeidsverhoudingen onjuist kwalificeren.

De ontwikkelingen maken dat zorgorganisaties niet langer kunnen wachten met het verminderen van het aantal zzp’ers dat wordt ingezet. De financiële risico’s lijken te groot te worden. Nu zijn het (nog) arbeidsrechtelijke en pensioenrechtelijke risico’s, maar vanaf 1 januari 2025 dus ook fiscale risico’s. Het groeiend aantal zzp’ers en meer risico’s maken de zeepbel aan financiële risico’s groter en groter.

Wilt u meer weten over dit onderwerp en/of de acties die u kunt oppakken om risico’s te verminderen, dan raden wij aan om deel te nemen aan onze masterclass over het inhuren van derden die op 20 juni a.s. wordt gegeven in Amersfoort. Voor informatie over de inhoud van deze masterclass of voor het aanmelden kunt u een e-mail sturen naar [email protected].

1. https://www.actiz.nl/sites/default/files/2024-03/ActiZ_Infographic%20Arbeidsmarkt%20VVT_V5.pdf
2. https://fd.nl/bedrijfsleven/1515826/aanpakken-van-schijnzelfstandigheid-iedereen-wil-bij-de-5-twijfelgevallen-horen
3. https://www.skipr.nl/nieuws/fiscaal-kader-voor-zzpers-van-de-baan/
4. https://www.skipr.nl/nieuws/sociale-zaken-stelt-anti-zzp-wet-jaar-uit/
5. https://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ministerie-van-sociale-zaken-en-werkgelegenheid/documenten/kamerstukken/2024/02/19/beantwoording-eerste-kamervragen-n-a-v-brieven-werken-als-zelfstandige-en-hoofdlijnenbrief-arbeidsmarktbeleid